Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng sở dĩ Chính phủ Nhật đẵn nợ trong
nước bởi có thể vay lãi thấp với kỳ hạn dài, trong khi đây không phải là thực tế
ở Việt Nam.
Theo bản tin nợ công được Bộ Tài chính công bố tuần này, dư
nợ Chính phủ đến hết năm 2014 đã lên hơn 1,8 triệu tỷ đồng (gần 86 tỷ USD), tăng
gấp đôi so với năm 2010. Cấu trúc vay nợ của Chính phủ cũng đã có nhiều thay
đổi, khi tỷ lệ vay nước ngoài chiếm 45%, còn vay trong nước là 55%. Chia sẻ với
VnExpress, tấn sĩ Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng
quá trình tăng nợ nhanh do đổi thay cấu trúc nợ đang đặt ra nhiều vấn đề cần
nghĩ suy.- Số liệu nợ Chính phủ được Bộ Tài chính công bố đến hết năm 2014 đã
ghi nhận con số khoảng 86 tỷ USD và tăng rất nhanh trong những năm gần đây. Ông
đánh giá thế nào về thực trạng này?
- Xu hướng nợ tăng nhanh một phần do
Việt Nam đổi thay cấu trúc nợ, khi chuyển từ vay nợ nước ngoài về vay trong
nước. Không chỉ đóng vai trò chính yếu mà số nợ vay trong nước cũng đã tăng gần
gấp 3 lần trong vòng 4 năm, từ gần 19 tỷ USD năm 2010 lên gần 48 tỷ USD vào năm
2014. Điều đáng lo và rủi ro chính ở việc gia tăng vay nợ trong nước.
-
tại sao ông cho rằng vay nợ trong nước rủi ro hơn?
- Vay trong nước thì
lãi suất phải trả cao hơn nước ngoài. Chưa kể khối lượng nợ tăng nhanh, thời
gian vay nợ ngắn… tạo ra sức ép trả nợ lớn đối với ngân sách quốc gia. bình
thường, thời hạn vay nợ nước ngoài là 10-15 năm, giúp chúng ta giãn thời kì trả
nợ. Nnhưng khi vay trong nước, thời kì rút ngắn còn một nửa, dù thương thuyết
gần đây đã kéo lên 6-8 năm thì vẫn là thời hạn ngắn.
Cả ba biến số: tốc
độ tăng nợ, mức lãi suất vay cao và kì hạn vay ngắn sẽ tạo sức ép rất lớn lên
ngân sách quốc gia. Đây thực thụ là vấn đề và cũng là điểm rủi ro chính mà chúng
ta chẳng thể sao nhãng.
- Khi định hướng lại nguồn vốn, quan điểm được
đưa ra là Việt Nam sắp “tốt nghiệp” ODA, khiến vay ưu đãi nước ngoài khó khăn
hơn trước, nên vay trong nước sẽ chủ động hơn. Ông nghĩ sao về điều
này?
- Tôi không biết chủ động hơn ở góc cạnh nào. Tuy nhiên, vấn đề ở
chỗ là nếu không trả được nợ cho dân là sẽ mất uy tín. Ngay cả điều kiện vay,
mức lãi suất khi vay nợ trong nước cũng đều cao hơn. Người dân dễ dàng quyết
định cho vay, có nghĩa điều kiện vay cũng khắt khe hơn. Quy luật vay trả thôi,
anh trả giá cao thì người ta mới sẵn sàng bán.
Nhiều người hay lấy ví dụ
và so sánh chuyện vay nợ trong nước của Việt Nam và Nhật Bản, nhưng chúng ta ở
vào hoàn cảnh khác họ. tại sao họ chỉ vay nợ trong nước mà không sụp đổ? Bởi lẽ
mức lãi suất vay trong nước ở Nhật là 0%, kì hạn vay nợ dài và quá trình kiểm
soát tăng nợ của họ cũng rất chém đẹp.
Tôi muốn nhấn mạnh rằng, vấn đề
không phải là việc hướng vào vay trong nước sẽ dễ dàng hơn như nhiều người vẫn
hiểu, mà phải là kiểm soát quá trình tăng nợ và đảm bảo cơ cấu nợ hợp lý
.
- Nhưng số tiền trả nợ nước ngoài cũng đã tăng gần 1,4 lần những năm
qua. Việc này cần được đánh ví thế nào?
- Trả nợ nước ngoài tăng gần 1,4
lần ngân sách tất nhiên sẽ tạo ra sức ép rất lớn cho chi ngân sách Nhà nước.
Trong khi chúng ta đang rất cần nguồn vốn đầu tư phát triển, nhưng phải dành một
khoản chi nép hằng năm để trả nợ lãi.
Nhưng tỷ lệ trả nợ nước ngoài so
với trong nước cũng có chênh lệch khá lớn. Nếu tỷ lệ trả nợ trong kỳ (2010 –
2014) đối với vay nước ngoài chỉ tăng 1,4 lần thì trong nước tăng gần 3 lần, từ
3,6 tỷ USD lên 9,8 tỷ USD. Đây chính là hệ quả của việc chuyển vay nợ nước ngoài
về trong nước.
- Như ông vừa đề cập thì việc vay nợ trong nước nhiều đang
tạo ra gánh nặng và rủi ro lớn cho ngân sách. Kế sách nào để giảm bớt rủi ro
này?
- Theo tôi, việc chuyển cấu trúc nợ vay nước ngoài, quay sang tận
dụng vay trong nước với ẩn ý vay trong nước an toàn hơn, tiện hơn là không hoàn
toàn chính xác. Nên nhớ, thay đổi kỳ hạn vay nợ là tốt nhưng chúng ta đang vay
để trả nợ. Có tức thị có thay đổi cấu trúc vay thì khối lượng nợ vẫn đang tăng
lên, rủi ro tăng lên và kéo theo đó điều kiện vay cũng nghiệt ngã hơn. Tôi vẫn
nhắc lại rằng, không phải vay nợ trong nước sẽ dễ dàng mãi.
Chưa kể, khi
Chính phủ tăng nguồn vay trong nước, vô tình sẽ trở nên nguồn lực cạnh tranh vốn
với doanh nghiệp tư nhân. Trong lúc Chính phủ đang muốn vực khu vực doanh nghiệp
này lên, lớn mạnh hơn thì lại cản đường họ.
Điểm then chốt không phải mẹo
vay dài để giãn nợ, mà phải cấu trúc lại tiêu pha, cơ chế thực hiện tiêu pha
ngân sách và đầu tư công phải thay đổi mới mong kiểm soát được nợ công. Cứ
“giăng” món chi ra, rồi thiếu thì lại đi vay, không ổn. Bài toán chi tiêu ngân
sách quốc gia cũng giống như tiêu xài gia đình, phải dựa vào nguồn thu nhập,
trên cơ sở đó xem có nên vay hay không, mức vay bao nhiêu và thỏa thuận điều
kiện vay phải là tối thiểu.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét