Cơ cấu chuyển từ nước ngoài về nội địa, tốc độ tăng nợ nhanh những năm gần đây
cùng với sức ép lên thị trường vốn của doanh nghiệp... là những vấn đề đặt ra
sau khi con số nợ 86 tỷ USD của Chính phủ được công bố.
Bản tin nợ công
vừa được Bộ Tài chính công bố đầu tuần này ghi nhận nợ của Chính phủ đến hết năm
2014 đã tăng lên 1,8 triệu tỷ đồng (tương đương gần 86 tỷ USD). Trước đó, bẩm
của cơ quan quản lý cho thấy con số nợ tương đối tính đến cuối 2015 là 50,3%
GDP, trong khi trần nợ được Quốc hội ưng chuẩn cho giai đoạn 2011-2015 là 50%
GDP.
Bên cạnh tốc độ tăng nợ gấp đôi (từ mức gần 890.000 tỷ đồng năm
2010), số liệu nợ Chính phủ được ban bố cũng gây chú ý bởi cơ cấu, lý do vay nợ
cũng như tác động đến nền kinh tế và khả năng vay vốn của doanh
nghiệp.
Về cơ cấu, trong vòng 5 năm, nợ của Chính phủ đã có khuynh hướng
dịch chuyển lệch từ phía vay nước ngoài sang vay trong nước. Đến năm 2014, khoản
vay nội địa tương đương khoảng một triệu tỷ đồng và theo Tiến sĩ Trần Đình Thiên
- Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, con số này đã tăng 3 lần so với năm
2010.
Việc dịch chuyển cơ cấu nợ phần nào cho thấy định hướng của nhà
điều hành trong việc cơ cấu nợ từ nước ngoài về Việt Nam trong bối cảnh nền kinh
tế đã bước qua ngưỡng thu nhập nhàng nhàng và các khoản vay ưu đãi từ bên ngoài
đang dần loáng thoáng. Tuy vậy, do các khoản vay trong nước thường có kỳ hạn
ngắn và lãi suất vay thấp hơn quốc tế nên chuyên gia của Viện Kinh tế Việt Nam
cho rằng việc chuyển hướng này có thể tạo thêm áp lực cho việc trả nợ của Chính
phủ, vốn đã rất nặng nề.
Cùng với khoản nợ không dưới 1,8 triệu tỷ đồng
nêu trên, sang năm 2016, nhà điều hành đấu có kế hoạch vay 452.000 tỷ đồng
(tương đương khoảng 20 tỷ USD và tăng 16.000 tỷ so với 2015), trong đó gần một
nửa là ưng chuẩn phát hành trái phiếu Chính phủ, còn lại là vay ODA, quỹ bảo
hiểm, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) và trái phiếu quốc
tế... Trước đó, trong tuổi 2010-2015, Chính phủ đã vay tổng cộng hơn 846.900 tỷ
đồng qua kênh trái phiếu.
Việc tăng vay nợ của Chính phủ cốt nhằm bù đắp
bội chi, trả nợ công, chi đầu tư phát triển cũng như bảo lãnh các tổ chức, doanh
nghiệp quốc gia vay... Trong đó, việc thu ngân sách ngày càng khó khăn, hạn
hẹp... là đòi hỏi chính dẫn tới việc phải đi vay để tài trợ cho các khoản chi
thường xuyên và trả nợ cũ. Số liệu của cơ quan quản lý đã cho thấy bội chi ngân
sách năm 2015 đã vượt 180.000 tỷ đồng, gấp 13 lần năm 2006. Con số này của 6
tháng đầu năm nay là 83.000 tỷ, khi ngân sách chỉ thu được 425.600 tỷ nhưng phải
chi ra 508.500 tỷ đồng.
Cùng với tình hình kinh tế biến động những năm
qua, giá dầu thô lao dốc thời gian gần đây và việc Việt Nam phải bỏ dần nhiều
dòng thuế khi tham gia các hiệp nghị thương mại tự do... đã khiến thu ngân sách
càng ngày càng khó khăn. Trong ít gửi Chính phủ mới đây, Bộ Kế hoạch & Đầu
tư đã thừa nhận với khả năng hiện giờ, tổng thu ngân sách không đủ chi thẳng
thớm và trả nợ, vốn liên tiếp tăng từ 50% lên 65% tổng chi những năm gần đây. Do
đó, ắt chi đầu tư phát triển (đã phải giảm xuống khoảng 17% tổng chi) đều phải
dựa vào vốn đi vay của Chính phủ.
Bên cạnh việc đi vay để bù đắp bội chi,
nợ còn được tính thêm các khoản được Chính phủ bảo lãnh. Theo kế hoạch năm 2016,
hạn mức nợ được Nhà nước bảo lãnh và vay thương mại trung dài hạn của các doanh
nghiệp, các tổ chức tín dụng theo phương thức tự vay tự trả tối đa là 39.000 tỷ
đồng (Ngân hàng Phát triển Việt Nam 23.000 tỷ, Ngân hàng Chính sách từng lớp
13.000 tỷ và các dự án trung tâm nhà nước 3.000 tỷ đồng).
Bên cạnh sức ép
nêu trên, việc Chính phủ huy động vốn lớn cũng có thể ảnh hưởng tới nền kinh tế,
khiến các doanh nghiệp khó huy động vốn hơn. Lãi suất của trái khoán Chính phủ
hiện ở mức 6-7,8% một năm được đánh giá đã ngăn cản phần nào khả năng giảm lãi
suất cho vay của các nhà băng, khi các nhà băng luôn sẵn có một kênh đầu tư an
toàn với lãi suất tương đối, khiến họ mất động lực giảm lãi khi cho vay nền kinh
tế.
Tuy vậy, cũng có quan điểm cho rằng áp lực cạnh tranh nêu trên hiện
chưa đáng lo ngại. bàn thảo với VnExpress, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán quốc
gia - bà Nguyễn Thị Liên Hoa cho biết các khoản vay của Chính phủ cốt yếu qua
phát hành trái khoán và vay nợ nước ngoài với hạn dài. 80% đối tượng mua trái
khoán cũng là các quỹ đầu tư, quỹ bảo hiểm, Ngân hàng...
"Về tổng quan có
thể ảnh hưởng ít nhiều song doanh nghiệp có nhiều nguồn để vay vốn. Hơn nữa việc
huy động vốn của doanh nghiệp nhiều khi phục thuộc vào bối cảnh kinh tế chung
toàn cầu và trong nước. Doanh nghiệp phải triển vọng, phát triển thì vốn tự
vào", bà Hoa cho biết.
Chia sẻ ý kiến nêu trên, một lãnh đạo của Sở giao
thiệp Chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng nhận định việc Chính phủ vay nợ lớn không
phải là cạnh tranh với các doanh nghiệp. "Dòng vốn ngoại hàng tỷ đôla đang luân
chuyển và sẵn sàng vào Việt Nam nếu thực lực của doanh nghiệp tốt", vị này thông
tin, đồng thời cũng khẳng định việc vay nợ của Chính phủ là cấp
thiết.
"Năm ngoái, phát hành trái phiếu đảo nợ mà cháy hàng, chứng tỏ uy
tín của Chính phủ rất tốt. Có đi đường bị ngập lụt thì mới thấy sự cần thiết của
những khoản vay này", vị này nhận xét.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét